Navigaasje   Dokter in de wei   Dokter in de wei Hebt u wel eens lekker op uw buik in het gras gelegen? In zo'n prachtige voorjaarswei vol bloemen. Je zou op alles en iedereen verliefd kunnen worden. Bloemen om je hoofd en de hemelsblauwe lucht daarboven. Vlakbij je hoofd drijven de zweefvliegen in de zoete lucht, zondags gekleed in geel gestreepte pakjes. Een meter boven je hoofd Schiet een haastige hommel voorbij op weg naar zijn klaverveldje. Op zo'n moment weet je waarvoor je leeft. Je bent eeuwig achttien en droomt van de vrolijke blauwe ogen van een ander mensdiertje. Zo vlak tegen de grond verscholen in het lange gras met bloeiende paardebloemen madeliefjes klaver of boterbloemen, voel je geen wind meer. Zelfs op een frisse dag kan de zon je hier tussen het gras verwarmen. En wanneer je je nog jong voelt, het liefst samen verwarmen. Maar laatst hoorde ik een volwassene verzuchten:  "Waar moeten onze kinderen nu nog vrijen! Nergens is meer een leuk hoekje. Als het voorjaar wordt is al het gras al geschoren en nu willen ze ook het trekpad, dat nog fleurig, ruig en bloemrijk is, gaan asfalteren." Dat asfalteren hebben ze gelukkig weten te voorkomen, maar de weilanden "worden wel steeds saaier. Brood op de plank De boer wil, terecht, zijn wei zo productief en gezond mogelijk: houden. Hiervoor heeft de landbouwwetenschap in hoog tempo technieken ontwikkeld en een boer die zijn bedrijf financieel gezond wil houden, doet er het beste aan om deze technieken meteen toe te passen. Nu staat in de natuur niets op zichzelf. Net zoals er in de menselijke samenleving allerlei onmisbare betrekkingen tussen de verschillende mensen beroeppen en industrieën zijn, zo bestaan er ook onnoemelijk veel relaties tussen planten en dieren in de natuur. Planten en dieren leven nooit op zichzelf maar altijd in een bonte mengeling. Dit leidt tot allerlei ingewikkelde concurrentie en samenwerkingsverbanden. (De wetenschap die dit bestudeert heet de ecologie.) Planten leveren dus niet een genadeloze concurrentieslag met elkaar maar ze hebben elkaar nodig, ze maken voor elkaar de juiste woonomgeving (het juiste leefmilieu). Het is net als in de mensenwereld: een gezonde concurrentie wil wel eens stimulerend werken; immers de welvaart van de buurman trekt ook jezelf omhoog. Klaverplanten maken, dat is bekend, met hulp van bacteriën in hun wortels uit de lucht veel stikstof.  Deze stikstof komt na het verrotten van de klaver of als koeievlaai, tenslotte in voor andere planten opneembare vorm in de grond. Die planten hebben er natuurlijk, helemaal geen belang bij dat ze de klaver wegconcurreren Sommige planten maken cyanide-achtige stoffen die de toename van slakken en ander vraatzuchtig ongedierte remmen. Uiteindelijk zoeken de planten dus een zeker evenwicht met elkaar. Dit evenwicht is niet altijd het door de boer gewenste meest productieve evenwicht, maar het is wel heel stabiel. De boer kan er op rekenen dat een evenwichtig weiland elk jaar dezelfde opbrengst geeft. Nu probeert men in de landbouwwetenschap het productieplafond op te schroeven. Dit is erg moeilijk want aan welk van het onnoemelijlke aantal relaties tussen de planten en de dieren moet je nu gaan sleutelen? Welke plant moet je subtiel bevoordelen zonder dat het evenwicht zoek raakt en de wei veronkruidt. Hiervoor heeft men een andere oplossing gevonden. Het ei van Columbus. Men reduceert het aantal relaties tot één, te weten die tussen de bodem en het Engels raaigras. Van dat Engels raaigras kweekt men dan een heel productieve soort en de bodem. De rest spuit men dood, planten zowel als dieren. Voordat een nieuwe cultuurwei wordt gezaaid, egaliseert, draineert en diepploegt de boer de grond die daarna wordt volgestort met kunstmest en van kweekgras en andere onkruiden ontdaan. Als het mee zit heeft de boer Voor veel geld. een heel productieve wei, maar als het tegen zit...  Als het na de inzaai droog blijft kiemt alleen het onkruid. Als de kweek niet goed gespoten is, wint dat snelle gras de slag bliksemvlug. Wanneer ook het jaar tevoren zwaar bemest was, bedekt al snel een flodderig tapijt van muurplantjes het jonge gras. De boer blijft dan heen en weer hollen tussen wei en boerderij, met gifspuit en beregen-installatie. Wat hij ook doet steeds komt er we er een ander onkruid uit de doos van Pandora. De grond zit tenslotte nog tjokvol zaad en elke bewerking brengt weer een andere soort tot kieming. Vooral oliehoudende zaden kunnen door hun grote overlevingskracht menig boer tot wanhoop brengen. Voordelig Het is de vraag of de wetenschappelijke versimpeling van de landbouw-ecologie wel zo voordelig is. Door het van tevoren mengen van het graszaad met minder kwaadaardige onkruiden kunnen de echt productieverstorende soorten gemakkelijker geweerd worden. Er is voor lastige onkruiden dan geen plaats meer aan tafel en er stelt zich sneller een evenwicht in. Zo kan in elk geval worden voorkomen, dat de cultuurwei over zes jaar opnieuw tegen hoge kosten en veel extra werk vernieuwd moet worden. Het scheelt trouwens niet alleen kosten en werk in de wei, maar ook in de stal. Als mensen zijn we al tijd er mee opgevoed, dat we gezond moeten eten. Een beetje van dit en een beetje van dat, vlees vis en kaas, groente en fruit, brood en aardappels. Maar onze koeien eten alleen Engels of Italiaans raaigras met wat sojabrokjes na het melken. Alsof die daar zo gezond van zouden worden. Zelf dwepen we met allerlei kruiden die kwalen variërend van bedwateren, kanker tot ouderdom zouden genezen Maar onze koeien ontnemen we de kruiden uit hun dieet. Koeien hebben een kwetsbaar evenwicht in hun mineralen huishouding. en zonder' kruiden redden ze het maar amper. Vaak moet de dierenarts tegenwoordig komen om de koe na het kalven een kalkinjectie te geven. De kalverziekte ontstaan door acuut kalkgebrek heeft anders een fatale afloop. Net, zo fataal is een omslag in de stikstofhuishouding na een te eenzijdige bemesting van het gras. Kruiden voorkomen deze kwalen . Klaver, weegbree, paardebloem en duizendblad bevatten liefst viermaal zoveel kalk als grassen. Paardebloemen en duizendblad bevatten ook tweemaal zoveel fosfaat, wat onmisbaar is voor de kalkopname. Een slechte verhouding tussen kalk en fosfaat leidt tot allerlei stoornissen als o-benen en kreupelheid. Te pletter  Vooralsnog moeten we constateren dat de landbouwopleidingen van hoog tot laag niet opleiden voor dit soort ecologische bedrijfsvoering. Ze laat de boeren zich te pletter werken aan allerlei stopmiddelen. Voor alle ellende draait de dierenarts op.  Kom, wie wijst me een plekje om te vrijen? G. Poortinga 1978