FFU Feriening Frysk Underwiis 
Oansletten by de Ried fan de Fryske Beweging 
Skriuwerskip: G. van der Hoef 
Pasteurwei 42
9821 VR Ljouwert

Aan het ministerie van OC&W
Staatssecretaris drs. K.Y.I.J . Adelmund
Postbus 25000
2700 LZ Zoetermeer

Leeuwarden, 4 april 2002
Betreft: Advies van de commissie kerndoelen basisonderwijs (januari 2002).

Reactie op de plaats van het vak Fries in het advies van de commissie kerndoelen basisonderwijs. 


Geachte staatssecretaris,


Het bestuur van de Feriening Frysk Underwiis (FFU) heeft met ontstemming kennis genomen van het advies van bovengenoemde commissie het vak Fries niet meer in het kerndeel op te nemen maar in het differentieel deel te plaatsen. Door dit verplichte vak op te nemen in de rij van facultatieve mogelijkheden verliest het aan status en op deze wijze wordt de implementatie van dit betrekkelijk jonge vak (pas ingevoerd in 1980) eerder belemmerd dan bevorderd. 

De argumentatie van de commissie dat de Friese taal niet tot de verplichtingen behoort die voor alle scholen gelden is in zoverre onjuist daar het Fries voor alle scholen in de provincie Fryslân tot de verplichte vakken en als zodanig tot de 'kern' behoort als moedertaalonderwijs voor de Friestalige leerlingen en als tweede-taalonderwijs voor de van-huis-uit anderstalige leerlingen. Uitzonderingen als het verkrijgen van een (tijdelijke) ontheffing doet aan deze regel, die gebaseerd is op gelijkwaardigheid en gelijkberechtiging aan het Nederlands, niets af. 

De commissie wil naar aanleiding van een recent inspectierapport over de kwaliteit van het Fries de huidige kerndoelen voor dit vak herzien. Een bijstelling naar beneden zou de gelijkberechtiging van het Fries aan het Nederlands in Fryslân eveneens ernstig geweld aan doen. De gelijkwaardigheid van deze in Nederland autochtone taal is hier in het geding. 

Het Report of the Committee of Experts aan de Raad van Europa is negatief over de toepasssing door de Nederlandse overheid van het ondertekende Europese Handvest inzake regionale talen of talen voor minderheden (februari 2001). Juist op het gebied van het onderwijs constateert de ECE grote hiaten. Het is dan ook onbegrijpelijk dat in uw brief van 23 mei 2001 de commissie niet op de hoogte is gesteld van wat de rijksoverheid t.a.v. het Fries uit het Handvest ondertekend heeft. 
Op 5 juni 2001 hebben rijk en provincie Fryslân de derde bestuursafspraak Fryske Taal en Kultuer getekend. In deze bestuursafspraak voor de jaren 2001-2010 wordt voor het onderwijs gesteld dat "het Rijk...m.b.t. het Fries direct of indirect zorg (draagt)voor de naleving van het Europees Handvest ". Als de landelijke overheid het advies van de Commissie Wijnen t.a.v. het Fries in het (basis)onderwijs zou overnemen, zou zij zich volgens de FFU als onbetrouwbaar kwalificeren, omdat het in strijd is met wat de rijksoverheid in recente wet- en regelgeving heeft vastgelegd. Het Fries uit het kerncurriculum halen zou een bedreiging vormen voor de Friese (culturele) identiteit. 

Aanpassing van de kerndoelen Fries bij een qua taalachtergrond gemengde leerlingpopulatie gaat volgens de FFU teveel uit van het klassikale systeem en te weinig van moderne inzichten van adaptief onderwijs. Alle kinderen dienen in ontwikkelend basisonderwijs ondanks verschillen maximale ontwikkelingskansen te krijgen in het mondeling en schriftelijk beheersen van het Fries. Kerndoelen zijn dan ook kerndoelen en behoren in goed onderwijs door alle kinderen op gedifferentieerde wijze bereikt te worden. De oplossing van de verschillen tussen leerlingen dient niet gezocht te worden in een bijstelling van de identieke kerndoelen voor beide autochtone talen , maar door een aangepaste methodiek . Of zoals de commissie het zelf formuleert : 
"Daarnaast is er reden om onderwijsmethoden te ontwikkelen die flexibel hanteerbaar zijn met het oog op de gemengdtaligheid van de leerlingpopulatie en die integratie van het onderwijs in de Friese taal met leeractiviteiten in andere leergebieden stimuleren".
Voor alle leerlingen behoort er ook voor het Fries sprake te zijn van een doorgaande lijn m.b.t. het vak en de voertaal tot de bovenbouw van het vmbo en de tweede fase van het havo/vwo. Een doorgaande leerlijn is van groot belang om een integratieve aanpak zoals het experiment met de zg. trijetalige skoalle (een schooltype met drie talen als vak en voertaal; Nederlands, Fries en Engels) niet te frustreren. Een advies om het Fries in het van minder belang geachte 'differentieel curriculum' te plaatsen doet dit wel!

De Friese bevolking heeft recht op emancipatie in haar strijd om gelijkberechtiging als autochtone minderheid in Nederland mede vanwege het territoriaal beginsel. Er is geen andere plek waar de Friestalige bevolking haar identiteit kan beleven . Het onderwijs in de Friese taal in een tweetalig systeem dient daartoe een bijdrage te leveren en taaldiscriminatie een halt toe te roepen. . 

De FFU onderschrijft van harte de inhoud van de kort geleden aan uw adres verzonden brief van de Ried fan de Fryske Beweging over het advies van de commissie kerndoelen basisonderwijs (6-2-2002).

Het bestuur van de FFU hoopt dat bij een uiteindelijke vaststelling van de kerndoelen de gelijkwaardige positie van het Fries in het onderwijs gerespecteerd wordt. 

Hoogachtend,


Th. Dijkstra, voorzitter.
(tel. 0515-331868)

cc. Raad van Europa
Tweede Kamercommissie onderwijs
Coördinerend bewindspersoon voor Friese Taal en cultuur , staatssecr. drs. G.M. de Vries 
Consultatief orgaan
Provinciale en Gedeputeerde Staten van Fryslân
Fryske Akademy
media

 Email: redaksje@fryskebeweging.nl